Κίστος ο Κρητικός - Cistus creticus
Κίστος
Cistus creticus

Ο κίστος ο Κρητικός (Cistus creticus) είναι ένας αυτοφυής, αειθαλής, πολύκλαδος θάμνος, γνωστός με πολλές ακόμα ονομασίες, όπως λαδανιά, αλάδανος, κουνούκλα και Κρητική αγριοτριανταφυλλιά. Φύεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας, κυρίως, όμως, στην Κρήτη, στολίζοντας άγονα και βραχώδη μέρη. Ο φλοιός του είναι ερυθροκάστανος, με σχισμές, ενώ οι νεαροί βλαστοί είναι ερυθρωποί, με λευκές αδενώδεις ή μη, τρίχες. Το ύψος του μπορεί να κυμανθεί από 20 εκατοστά έως και 1,5 μέτρο. Τα φύλλα του είναι σχεδόν κυματοειδή, απλά αδιαίρετα, αντίθετα ή κατ’ εναλλαγή, με παράφυλλα. Στην επιφάνεια των φύλλων αλλά και των στελεχών φέρονται τριχώματα, κάποια από τα οποία είναι αδενώδη και εκκρίνουν το αιθέριο έλαιο και την κολλώδη ρητίνη, γνωστή ως λάδανο. Τα άνθη εμφανίζονται στα μέσα της άνοιξης μέχρι τα μέσα καλοκαιριού, έχουν πέταλα ρόδινου χρώματος και τα στίγματα των στημόνων είναι κίτρινα και πλούσια σε γύρη, προσελκύοντας έντομα – επικονιαστές, όπως οι μέλισσες

Είναι φυτό πολύ σκληραγωγημένο και ανέχεται πολύ ακραίες συνθήκες. Ευδοκιμεί σε άγονα, πετρώδη, ξηρά και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη, ακόμα και σε παραθαλάσσιες περιοχές. Αγαπά τις ηλιόλουστες θέσεις, αλλά μπορεί να ανεχτεί το κρύο. Χρειάζεται, όμως προστασία από τους πολύ κρύους ανέμους. Γενικά δεν απειλείται από ασθένειες ή έντομα. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο και με μοσχεύματα. Στη φύση, για να βλαστήσει ο σπόρος κίστου, πρέπει να έχουν επιδράσει πάνω του πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Για το λόγο αυτό, οι σπόροι βλαστάνουν έπειτα από πυρκαγιές. Η ρητίνη συλλέγεται παραδοσιακά τις πιο ζεστές ώρες του καλοκαιριού, με τη χρήση ενός εργαλείου που λέγεται αργαστήρι. Αυτό αποτελείται από ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι, όπου είναι δεμένα δερμάτινα λουριά. Καθώς αυτά χτυπιούνται πάνω στο φυτό, μαζεύουν τη ρητίνη. Με ξύσιμο του αργαστηριού, απομονώνεται η μαύρη, στερεή πλέον ρητίνη.

Ο κίστος μπορεί να φυτευτεί σε κήπους στην εξοχή, σε βραχόκηπους και σε παραθαλάσσιες θέσεις, κυρίως, όμως αυτοφύεται σε ορεινές και ξηροθερμικές περιοχές. Ταυτόχρονα, όμως, χρησιμοποιείται για το αιθέριο έλαιο και για τη ρητίνη που παράγει. Εδώ και πολλούς αιώνες τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται ως ιαματικό μέσο, για την αντιμετώπιση της  χολέρας και της πανώλης, της τριχόπτωσης, των αιμορροΐδων, αλλά και ως αρωματική ουσία για θυμιάσεις. Στη σύγχρονη εποχή, λαμβάνουν χώρα μελέτες που αναλύουν τα συστατικά που περιέχονται τόσο στο αιθέριο έλαιο, όσο και στη ρητίνη. Οι δευτερογενείς μεταβολίτες του φυτού, λοιπόν, που τους παράγει για δική του προστασία και επιβίωση από τις αντίξοες συνθήκες, είναι οι υπεύθυνες ενώσεις για τις βιολειτουργικές ιδιότητες, όπως αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμυκητιακές και αναλγητικές.

Η χορήγηση και η κατανάλωση των φυτών και των βοτάνων πρέπει πάντοτε να γίνεται με την καθοδήγηση κάποιου ειδικού ιατρού – θεραπευτή. Οι παρούσες πληροφορίες δεν αποτελούν συμβουλές για χρήση ή κατανάλωση φυτών και βοτάνων, αλλά έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό.